Bülten Kıstas

Son dönemde Rusya ile Polonya arasında tırmanan gerilim, Avrupa güvenliğini tehdit eder boyuta ulaştı. Peki bu krizin kökenleri ne? Rusya neden Polonya’yı hedef alıyor? İleride neler olabilir?

Rusya ile Polonya arasındaki gerilim, yüzyıllara dayanan tarihi çatışmalarla şekillendirmek mümkün:

• Sovyet-Polonya Savaşı (1919-1921): Polonya’nın bağımsızlık mücadelesi, Sovyetlerle çatışmalara yol açtı. Varşova Muharebesi’nde Polonya’nın zaferi, sınırları belirledi ancak düşmanlığı derinleştirdi.
• 1939 İşgali: Nazi Almanyası ve Sovyetler Birliği, Molotov-Ribbentrop Paktı ile Polonya’yı böldü. Polonya’nın “sırtından bıçaklandığı” bu işgal, bugün hâlâ siyasi söylemleri etkiliyor.
• Soğuk Savaş Dönemi: Polonya’nın Varşova Paktı’nda yer alması, Sovyet etkisi altındaki bir dönemi temsil etti. 1989’dan sonra NATO’ya katılımı ise Rusya’nın tepkisini çekti.

2022 Füze Krizi

15 Kasım 2022’de Polonya’nın Ukrayna sınırına yakın Przewodow köyüne düşen füze, iki kişinin ölümüne neden oldu. Olayın kaynağı hala tartışmalı olsa da:

• ABD istihbaratı, füzenin Rusya’dan geldiğini öne sürdü.
• Rusya, iddiaları “provokasyon” olarak nitelendirdi ve sorumluluğu reddetti.
• Ukrayna, füzenin Rus saldırısını savuşturmak için fırlatılan bir hava savunma füzesi olabileceğini belirtti.

Bu kriz, NATO’nun 4. Maddesi’ni (istişare) tetikledi ve Polonya’nın askeri hazırlıklarını artırmasına yol açtı.

Neler Yaşandı?

Son gelişmeler, gerilimi yeni bir boyuta taşıdı:

• Rusya’nın Balistik Füze Saldırıları: Ukrayna’nın batısına düzenlenen saldırılar sırasında, Polonya hava sahasında NATO müttefikleriyle ortak operasyonlar başlatıldı. Polonya savaş uçakları alarma geçirildi.
• Askeri Tedbirler: Polonya Başbakanı Donald Tusk, asker sayısını 500 bine çıkarma planını açıkladı. Amaç, Rusya’nın 1,3 milyonluk ordusuna karşı caydırıcılık sağlamak.
• Ottawa Sözleşmesi’nden Çekilme: Polonya ve Baltık ülkeleri, Rus tehdidine karşı mayın kullanımını serbest bırakmak için anlaşmadan ayrılma kararı aldı.

Neden Polonya?

Rusya’nın saldırgan tutumunun arkasında yatan faktörler:

• NATO Genişlemesi: Polonya’nın NATO ve AB üyeliği, Rusya’nın “batı sınırlarında tehdit” algısını besliyor.
• Ukrayna Savaşı: Polonya, Ukrayna’ya askeri destekte kilit rol oynuyor. Rusya, bu desteği kesmek istiyor.
• Tarihi Hegemonya Arayışı: Rusya, eski Sovyet etki alanını koruma stratejisiyle hareket ediyor.

Beklenenler

• NATO’nun Kolektif Savunma Mekanizması: 5. Madde (saldırıya ortak tepki) devreye girerse, küresel bir çatışma riski artabilir.
• Askeri Yığınak: Polonya’nın savunma harcamalarını GSYİH’nin %5’ine çıkarması, bölgedeki silahlanma yarışını hızlandırabilir.
• Diplomatik Gerilim: Rusya’nın Baltık ülkeleri ve Finlandiya’ya yönelik tehditleri, Avrupa Birliği’nin yaptırımlarını artırabilir.

Rusya-Polonya gerilimi, tarihin tekerrürü ile modern jeopolitiğin kesişiminde duruyor. NATO’nun doğu kanadındaki savunma hatları güçlendirilirken, Rusya’nın Ukrayna savaşını genişletme riski endişe yaratıyor. İlerleyen aylarda diplomatik kanalların açık tutulması ve uluslararası hukukun üstünlüğü, krizin kontrolden çıkmaması için kritik olacak.

Not: Bu haber DeepSeek kullanılarak hazırlanmıştır.